Terugblik
Excursie Oukoper Molen
Zaterdag 1 juni brachten we een bezoek aan de Oukoper molen. Twee enthousiaste molenaars boden ons een boeiend inkijkje in de eeuwenoude techniek van deze poldermolen. Ook interessant: de sociaal economische positie van de molenaar en zijn gezin en de religieuze gezindheid van de waterschappen.
De molen wordt met veel zorg en met gebruikmaking van oorspronkelijke technieken onderhouden (tot en met de reuzel tussen de bewegende houten delen aan toe) en is bij de recente restauratie voorzien van onder meer een nieuw wiekenkruis. Al met al een waardige winnaar van de Bronzen Troffel en zeker een bezoek waard. De molen draait meestal op woensdagen en zaterdagen. Dan is er dus ook een molenaar aanwezig om vragen te beantwoorden.
Mechaniek van de Oukoper Molen
______________________________________________
Excursie Angstel: gecombineerde fiets- en vaartocht
Op 25 mei was de verzamelplaats voor de fietstocht het fietstunneltje in Loenersloot. Dat was goed gekozen: zo konden we droog wachten. Het stortregende bij de start van deze excursie. Omdat de bui lang bleef hangen zij we toch gaan fietsen door de stromende regen.
Bij Huibert Stoof werden we zeer gastvrij ontvangen en konden we droog in een schuur zitten. Sander Griffioen gaf een boeiende uitleg van het gebied rond de Angstel, later aangevuld door Huibert.
Aan het eind van de uitleg was het droog en zijn we met 2 boten de Angstel opgevaren.
Het was een fantastische vaartocht met leuke aanvullingen door Huibert en Sander.
Al met al een geslaagde fiets- en vaartocht ondanks de natte start.
______________________________________________
Burgemeesterslezing door M.C. Boevée
Wegens het lustrumjaar was het dit jaar een ledenvergadering met een extra feestelijk tintje in de Grote (gerestaureerde) kerk in Loenen. Een welkom met koffie en cake dan is het al snel gezellig om ook nog even bij te kletsen met oude bekende.
Er was een grote opkomst de laatste burgemeester van Loenen Martin Boevée was als spreker uitgenodigd. Al snel, toen hij begon met spreken, had hij vele bekende Loenenaren en mensen waar hij mee gewerkt had in het oog. De heer Boevée had zich verdiept hoe het burgemeesterschap zich in de loop der eeuwen had ontwikkeld. Daardoor waren er wat herhalingen voor die diegene die al bij de Sanderson lezing aanwezig geweest waren. Er valt heel wat te vertellen over zo’n lange periode daardoor lukte het niet om binnen de tijd te blijven. De prachtige foto’s die door Kees Beelaerts van Blokland waren aangeleverd wilden de aanwezigen graag zien, ondanks de doortikkende tijd. Maar de heer Boevée vond wel dat elke foto toch een eigen verhaal verdiende. Daardoor liep de lezing behoorlijk uit, maar het merendeel van de aanwezigen had daar geen moeite mee en bleef na afloop nog napraten met een drankje en een hapje.
______________________________________________
Varen & verhalen: Historische vaartocht langs de oevers van de ‘Herenvecht’
Op zaterdag 20 april hebben wij met paviljoen-tjalk de Exempel een prachtige vaartocht gemaakt vanaf Boom en Bosch richting Maarssen met de uitstekende uitleg van Hans van Bemmel. Als activiteiten commissie hadden wij het idee om deze tocht lopend te doen. Dat bleek bij naderinzien geen goed idee en toen is het door medewerking van ‘de schippers van de Exempel’ toch nog gelukt om deze activiteit door te laten gaan. Hierdoor is er echter te weinig ruchtbaarheid aan gegeven het kan dus zijn dat u deze aankondiging hebt gemist in de bladen.
Wilt u altijd op de hoogte zijn van de meest actuele informatie kijk dan op onze website die is altijd bij de tijd.
Sanderson lezing door Wim van Schaik 8 februari 2024
Wim van Schaik, plaatsgenoot en historicus verzorgde op donderdag 8 februari 2024 een lezing over het boeiende leven van de eerste burgemeester van Loenen.
Wim van Schaik (foto: Fred Nieuwesteeg)
Van Schaik schreef het boek ‘Tussen Bewind en Burger, Johannes Sanderson (1778-1846), plattelandsburgemeester” Het J. Sandersonhof, (tussen de Dorpstraat en de Rijksstraatweg) dankt zijn naam aan de eerste en langst zittende burgemeester, die tevens notaris was, niet alleen van Loenen maar ook van Loenersloot, Nigtevecht, Kortenhoef en zelfs Nederhorst den Berg. De burgemeester woonde zelf in de Dorpstraat in Huis Duiveveght, het pand met de weelderige blauwe regen.
Reden genoeg voor een nadere kennismaking met deze bijzondere man.
Wim van Schaik schetste de steeds veranderende politieke situatie, waarin hij zich wist te handhaven. Enerzijds had hij te maken met uiteenlopende staatslieden zoals Rutger Jan Schimmelpenninck en koning Lodewijk Napoleon, die steeds meer regels oplegden. En anderzijds had hij te maken met de burgerij, die alsmaar mondiger werd. Er waren dan ook veel hoofdpijndossiers, waar Wim smakelijk over vertelde.
Deze avond was zeer de moeite waard voor de ruim 50 belangstellenden.
Bijzonder isolatie materiaal uit de woning van J. Sanderson.
________________________________________
Rondleiding VreedenHoff 21 januari 2024.
Veel mensen die zich rijdend of fietsend over de Rijksstraatweg begeven, vragen zich daarbij af, hoe zou zo’n oude buitenplaats, zo’n groot en statig huis er van binnen uit zien?
Daar kregen wij, 15 leden van de Historische Kring Loenen, een goed en uitgebreid antwoord op. Wij werden bijzonder gastvrij ontvangen en rondgeleid op de beletage door de heer en mevrouw Lisman, de huidige bewoners. Dit huis werd in 1750 gebouwd, bijna tegelijk met het enorme gietijzeren hek, waarvan bekend is dat het ongeveer evenveel gekost heeft als de bouw van het huis.
De familie bewoont het huis al drie generaties en heeft de continuïteit van de buitenplaats gewaarborgd binnen de Lisman van Raay Stichting. Hieraan is te danken dat het huis en park in zeer goede staat zijn gebleven. De heer Lisman vertelde over de historie van het huis, dat werd aangevuld door mevrouw Lisman, die het accent legde op hoe dit huis nu wordt gebruikt en bewoond. De restauratie van de verschillende stijlkamers is telkens weer een interessante en leerzame ontdekkingstocht. De huidige generatie kan daarbij voortbouwen op de passie en kunde van hen die hen voorgingen. Het is duidelijk dat de huidige bewoners met veel enthousiasme en doorzettingsvermogen zorgen voor de instandhouding van deze bijzondere buitenplaats.
________________________________________
Terugblik geslaagde samenwerking Stichting TVE en HK Loenen
Meer dan 70 deelnemers betraden op zaterdag 21 oktober de fraai gerestaureerde Grote Kerk in
Loenen. Niet alleen om te genieten van het prachtige interieur, maar vooral ook van de geboden lezingen met als thema ‘Sporen van grenzen tussen Vecht en Eem’. Na het welkomstwoord van TVE-voorzitter Ana van der Mark, opende wethouder Dick Polman de Open Dag.
Geanimeerde gesprekken tijdens een pauze (foto Maarten Bootsma)
Juliette Jonker-Duynstee beschreef de ontwikkeling van de bebouwing langs de Vecht en meer specifiek die van de buitenplaatsen, waarbij ze een vergelijking trok met de buitenplaatsen in ‘s Graveland. Gerard ter Heerdt liet zien hoe langs de Vecht de mens het water begrenst, maar hoe ook het water de mens begrenst. Michiel Korthals beschreef de onderaardse processen, die bepalend zijn voor de flora. Hij gaf aan, dat de mens daarin niet onbegrensd kan ingrijpen.
Bert Ypey van de HK Loenen bedankte de sprekers en bedacht ze met een attentie. Tijdens de lunch
toonde Maarten Bootsma een indrukwekkende serie foto’s van de renovatie van de kerk, die eind 2022 gereed kwam.
De deelnemers verdeelden zich ’s middags over drie excursies. Zo werd de tuin van de buitenplaats
Nieuwerhoek van de familie Munnig Schmidt bezocht en de gasten mochten een blik werpen in de
fraaie entree van het gebouw. Onder leiding van een polderwachter en de tuinman werd over het
terrein van het landgoed Vrederijk van de familie Groenink gewandeld. Micha Cluysenaer leidde een
grote groep rond door het monumentenrijke dorp Loenen.
De dag werd afgesloten met een geanimeerde borrel in de kerk, waarbij koster Henk Kroon en zijn
vrijwilligers uitgebreid lof werd toegezwaaid. We kijken terug op een geslaagde Open Dag 2023.
Feestelijke presentatie boek van Wim van Schaik over oud-burgemeester van Loenen
Op vrijdagochtend 22 september vond de presentatie plaats van Tussen bewind en burger. Johannes Sanderson (1778-1846) plattelandsburgemeester, van de ons welbekende Wim van Schaik. Plaats van handeling was het Regionaal Historisch Centrum Vecht en Venen in Breukelen. In zekere zin was de bijeenkomst ook een presentatie van het RHC zelf, want het boek dankt aan archiefonderzoek ter plekke zijn bestaan. Om directeur Roosmarijn Ubink te citeren: ‘Wim brengt met zijn onderzoek verhalen naar boven die verborgen liggen in onze archieven.’ Dat die verhalen boeiend zijn bleek wel uit de inleiding van de schrijver; zijn levendige voordracht maakte het aanhoren nog plezieriger.
Het boek is voor € 30,00 te verkrijgen bij het Regionaal Historisch Centrum Vecht en Venen en bij boekhandel Van Kralingen in Breukelen.
________________________________________
Open Monumentendag Stichtse Vecht 2023
Open Monumentendag 2023 was in Stichtse Vecht een groot succes. Met 65 geopende monumenten en activiteiten was er voor ieder wat te doen. Onder het genot van een prachtige najaarszon hebben meer dan 8.000 mensen Open Monumentendag in Stichtse Vecht beleefd, bewonderd en bezocht. Het thema van dit jaar was Levend Erfgoed.
Het Comité Open Monumentendag Stichtse Vecht had een goede samenwerking met de Brandweer in Breukelen, die een open dag met diverse demonstraties had georganiseerd. Het eerste gemotoriseerde en nu volledig gerestaureerde blusvoertuig van het korps (uit 1931) trok veel publiek, net als het Shantyfestival in Breukelen. Mede dankzij deze publiekstrekkers bezochten meer dan 8.000 mensen in het weekend van 9 en 10 september Open Monumentendag in onze gemeente.
De kraam van medeorganisator Historische Kring Loenen stond dit jaar weer op het Kerkplein in Loenen. Na een prachtig optreden van Koperensemble Goedkoper werd hier aan het einde van de dag de feestelijke viering van Open Monumentendag geopend door de vervangend voorzitter van de Historische Kring Loenen, Bert IJpeij. Ruim 300 vrijwilligers maakten in Stichtse Vecht Open Monumentendag mogelijk en zij werden dan ook van harte bedankt.
Optreden koperensemble Goedkoper op het Kerkplein bij de Grote Kerk Loenen (foto Maarten Bootsma)
Vervolgens reikte wethouder Arjan Wisseborn de Bronzen Troffel 2023 uit.
De Bronzen Troffel is de prijs die wordt toegekend aan het meest geslaagde restauratieproject van het afgelopen jaar in Stichtse Vecht. De vakjury bestaat uit Kees Beelaerts (landschapsarchitect en voorzitter), Ben van Bommel (bouwkundige), Roos van Enter (architect) en Ruud Molenkamp (makelaar). Uit alle inzendingen hadden zij 4 projecten genomineerd. De genomineerden waren de Grote (NH) Kerk Loenen, de Kerk in Tienhoven, Boerderij Groenlust in Kockengen en de Oukoper Molen in Nieuwersluis.
Molenaar Piet Schiereck van de Oukoper molen ontvangt Bronzen Troffel van wethouder Arjan Wisseborn (foto Maarten Bootsma)
Dit jaar was de Oukoper Molen de winnaar. Molenaar Piet Schiereck nam de Bronzen Troffel in ontvangst. De molen heeft een zeer ingrijpende restauratie ondergaan en is zeker een bezoek waard. Ook de andere genomineerden ontvingen een presentje. Na afloop werd door vele dorpsbewoners en bezoekers nagepraat tijdens een geanimeerde borrel op het Kerkplein.
________________________________________
11 juni 2023 - Rondleiding op historische begraafplaats Oud Zuilen
Sinds vorig jaar bezoeken we jaarlijks de winnaar van de Bronzen Troffel, de erfgoedprijs voor het beste restauratie- en renovatieproject van de gemeente Stichtse Vecht. Het bracht ons dit jaar op de historische begraafplaats Oud Zuilen.
Historische Begraafplaats Oud Zuilen
In de jaren negentig dreigde sluiting van de begraafplaats. Sindsdien wordt de begraafplaats beheerd door de Stichting Begraafplaats Oud Zuilen. De zeer betrokken vrijwilligers hebben ons vol enthousiasme verteld over de geschiedenis en het runnen van de begraafplaats.
De begraafplaats is gerestaureerd en uitgebreid met een stuk grond waar mensen op natuurlijke wijze begraven kunnen worden onder een zee van wilde bloemen. Op de zonnige zondagmiddag van ons bezoek vormde dit een prachtig contrast met de zorgvuldig herstelde historische graven. Oud en nieuw, steen en natuur worden hier gezamenlijk en met liefde beheerd.
We danken nogmaals de vrijwilligers voor hun waardevolle werk en de warme ontvangst. Volgend jaar zetten we de traditie voort met een bezoek aan de winnaar van de Bronzen Troffel 2023.
________________________________________
Fietsexcursie, Loenderveenseplas
Sander Griffioen heeft verteld over droge en natte vervening, over verschillen tussen de Loenderveense plas en de Wijde Blik, over de reconstructie van de Bloklaan onder leiding van Anton Mussert. Daarna stapten we op de fiets. Onder leiding van Sander bekeken we dit gebied op een heel andere manier. Aangekomen op de Alambertskade vertelden Bert en Wendela over flora en fauna en over wat dit waterrijke gebied bedreigt. Blauwalg en de Amerikaanse rivierkreeft kwamen daarbij aan bod. Na deze bijzondere fietsexcursie bekijken we dit fietsrondje voortaan met heel andere ogen.
22 apr 2023 - Lezing en korte rondleiding in Grote Kerk in Loenen
In de Grote Kerk Loenen heeft Maarten Bootsma voor de Historische Kring Loenen een interessante lezing gegeven over de geschiedenis van de kerk en de onlangs afgeronde restauratie. Bij de lezing waren prachtige foto’s te zien.
Na de lezing is door Maarten een kleine rondleiding in de kerk gegeven.
Enkele bijzondere details werden aangestipt. Al met al een zeer geslaagde middag.
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
6 april 2023 Lezing ‘Herberg De Kampioen’
Na de jaarlijkse ledenvergadering was er een boeiende lezing over ‘Herberg De Kampioen’ het huidige ‘Bistrotel ’t Amsterdammertje’, door ‘onze’ historicus Juliette Jonker-Duynstee.
Deze herberg bestond al in de 16e eeuw, net als de andere pleisterplaatsen zoals ‘De Olifant’ en ‘De Nederlanden’.
De Herberg lag aan het zand-jaagpad bij ‘De Nieuwersluis’. De trekschuit van Amsterdam naar Utrecht - en andersom - kwam er langs. Het was een drukke route waar een hoop te verdienen viel, als je de pachter was van de herberg.
De herberg heeft in de loop van de tijd vele namen gehad: ’t Stoute Soldaatje, Vink en Veen, Ome Kees. Maar ‘De Kampioen’ is het beste blijven hangen. In 1899 kreeg het deze naam. Het was een zogenaamd ‘Bonds Hotel’ van de Algemene Nederlandse Wielrijders Bond. Het Hotel had de naam van het ledenblad van de ANWB. Een Bondshotel betekende in die tijd dat het een goed hotel was volgens de ANWB. In 1915 kwam het ook voor in het bekende album van Verkade waardoor het nog meer bekendheid verwierf. In de 20ste eeuw kwam de Kampioen ook veelvuldig voor op prentbriefkaarten. Die prentbriefkaarten dienden als reclame. Door de vele verschillende prentbriefkaarten, die Juliette liet zien, kregen wij een goed beeld hoe het er toen uitgezien heeft. Het bleef een drukke, goed bezochte plek met ruimte voor boten en paarden. En het was natuurlijk ook goed te bereiken door het station, dat toen nog in Nieuwersluis aanwezig was.
In 1963 was er een grote uitslaande brand en moest het geheel opnieuw opgebouwd en ingericht worden. In de jaren ‘80 is de zonnewijzer, die voor de oplettende passant nu ook nog goed te zien is, gerestaureerd. Na een jarenlange verbouwing heeft dit historische pand weer zijn oorspronkelijke bestemming: een plek waar men kan slapen, eten en kan genieten van de unieke locatie. Wie bij de lezing was, rijdt of loopt nooit meer langs dit hotel zonder even terug te denken aan de lange, boeiende historie.
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
9 feb 2023 Het Rampjaar 1672-1673 vanuit een andere hoek belicht
Het afgelopen jaar is er veel over het Rampjaar gepubliceerd en ook is er een prachtige tv serie gemaakt, die nog is terug te zien op NPO Start. Onze activiteitencommissie bleef nog zitten met een aantal vragen en heeft de heer Daan Wolfert uitgedaagd om in zijn lezing andere aspecten aan de orde te stellen dan al is gedaan. En dat heeft hij op een boeiende manier gedaan. Dat die vragen niet alleen bij ons leefde blijkt uit de grote opkomst van ruim 90 bezoekers in het Dorpshuis in Vreeland.
Wij kregen een helder antwoord op de vraag, waarom er helaas geen kasteel meer staat in Loenen. Musketten tegen kanonnen: dat houdt geen stand en wat er toen nog van het kasteel overbleef werd in brand gestoken.
Burgers probeerden het dorp te ontvluchten want geen bezit en geen mens was veilig in Loenen voor de vijand. De kerkklokken werden uit de Grote Kerk gestolen en uiteindelijk is er van een achtergebleven kanon een “nieuwe” kerkklok gemaakt. Dat is nu nog te zien. Door accuraat ingrijpen van een boer in Vreeland is voorkomen dat de klokken daar ook gestolen werden.
Dat er helaas ook in die tijd al sprake was van nepnieuws en complottheorieën, blijkt uit pamfletten die dankzij de drukkunst overal verspreid konden worden. Voor wie niet kon lezen werd het nepnieuws dat daarin stond voorgelezen. Tijdens de lezing zagen we een pamflet waarop een toneelstuk werd aangekondigd over de “Hel en Hemel-Reys van Jan en Cornelis de Wit en haer wedervaren in het Vagevier”. Dergelijke pamfletten droegen bij aan een woedende bevolking en uiteindelijk aan de moord op raadspensionaris Johan de Witt en diens broer Cornelis.
Dat de tere kinderziel niet gespaard werd, is te lezen in de kinderboeken die in die tijd verschenen. Aan de kinderen werd precies uitgelegd wat er gebeurde in oorlogstijd door een vraag en antwoord van vader en zoon. Ook de tekeningen die in de lesboekjes zijn gemaakt laten niets aan duidelijkheid en gruwelijkheid over.
Voor meer van deze interessante feiten verwijzen wij u graag naar het boek van de heer Daan Wolfert: ‘Een rampjaar voor de Vechtstreek, 1672-1673’.
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
22 januari '23 Bezoek VreedenHoff
Het plafond in de Koepelkamer – Foto: Rijksarchief Utrecht, Collectie Het Utrechts Archief / 93447
Met een beperkte groep, 15 deelnemers, kregen we een rondleiding op de bel-etage van huize VreedenHoff. Deze buitenplaats is ondergebracht in een stichting maar tevens het woonhuis van de familie Lisman.
Wij werden zeer gastvrij ontvangen met thee in de Koepelkamer door de heer en mevrouw Lisman, hun dochter en zoon . De oooh’s en aaah’s waren niet van de lucht en dat was rond 1750 eigenlijk ook het geval en de bedoeling. Men wilde in die tijd graag pronken met de rijkdom en de mogelijkheden die er waren. Het uitzicht op de Engelse tuin was prachtig, de oude bomen, de vijver, de doorkijk tot het kanaal. Bijzonder is ook het plafond, waarbij de heer Lisman vertelde hoe dat gemaakt werd en wat de betekenis was van alle afbeeldingen. We zagen ze pas goed, op het moment dat hij erover vertelde. Verrassend waren ook de “ramen” van de Koepelkamer waarin spiegels zaten. Achter een daarvan, eigenlijk een schuifraam, was een kast verborgen met daarin een fontein die diende om de wijn/champagne koel te houden. De bedoeling was toen, maar ook nu nog, om telkens te verrassen, en dat lukte fantastisch.
De Deventer vloertapijten uit 1908 lagen nog in alle vertrekken, de heer Lisman vertelde hoe hij zich nog goed kon herinneren dat zijn opa en oma er woonden. Heel bijzonder was ook het behang en de uitleg hoe dat tevens diende als isolatie. De serre die pas veel later in 1908 aangebouwd is, toen men de mogelijkheid had om hele grote glazen ramen te maken. Kortom een fantastische gastvrije rondleiding die met heel veel kennis van zaken en details over glas in lood, marmer, wc, gordijnen, te veel om op te noemen, gegeven werd.
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Orgel-concert en documentaire in de Grote of Sint-Nicolaas Kerk te Vreeland
Zondagmiddag 20 november hebben zo’n 40 mensen kunnen genieten van het prachtige gerestaureerde Knipscheer-orgel in de Kerk in Vreeland.
De Vreelandse organist Lieuwe Visscher gaf eerst een korte demonstratie van de mogelijkheden van het orgel na de restauratie en liet meerdere klanken horen. Dit werd gevolgd door een prachtig concert waarbij Lieuwe ondersteund werd door Pieter Kaars. Pieter was de registrant, hij zorgde voor het op tijd omslaan van de bladmuziek en bediende de registers. Tijdens het concert kon het publiek niet alleen genieten van en luisteren naar de orgelmuziek, maar Jelle van Doornik zorgde ook voor de live beelden van organist en registrant op een groot scherm.
Bespeling van het orgel door organist Lieuwe Visscher met assistentie van registrant Pieter Kaars
Na een korte pauze gaf Jelle een toelichting op de documentaire "Nieuwe Luister". Tijdens de een jaar durende restauratie van het orgel heeft Jelle het hele proces in beeld gebracht.
Dit leverde een prachtige inkijk op in het vakmanschap van de restaurateurs en ook van alle afwegingen die door de betrokken mensen in en buiten Vreeland zijn gemaakt. Het geheel werd afgewisseld met prachtige sfeerbeelden. Het is een zeer indrukwekkende documentaire, waarop veel positieve reacties kwamen van het publiek na afloop.
introductie van de documentaire door Jelle van Doornik
-------------------------------------------
12 november ’22 - Excursie naar Oud Zuilen.
een aantal deelnemers bij Zuylenburgh
-------------------------------------------
7 oktober '22 - Bezichtiging Kasteel Nederhorst den Berg
Situatie 1647
Het is een vierkant kasteel geworden met op elke hoek zeskantige torens. Er worden tuinen aangelegd. De Reevaart (in 1969 gedempt) wordt aan de voorkant van het kasteel gegraven als verbindingsvaart van de Vecht. Er wordt een laan aangelegd naar de Reevaart. Achter het kasteel komt een weide voor koeien en schapen.
Op 7 oktober jl. hebben ca. 25 geïnteresseerden deelgenomen aan een rondleiding in en om het kasteel Nederhorst in Nederhorst den Berg. Ruth van der Puijl en Roos van Enter, beiden projectleider bij Stadsherstel, namen ons mee in hun verhaal over de ontwikkeling van het kasteel over verschillende perioden tot en met de bouwplannen van het heden.
Die huidige bouwplannen bleken al te zijn ingezet en een bezoek aan de bovenverdiepingen was niet mogelijk. Dat was jammer maar na asbestverwijdering zal daar op aanvraag bij Stadsherstel nog wel gelegenheid toe zijn. In dit verslag een weergave van de bezichtiging, de architectuur van het kasteel en de achtereenvolgende tuinontwerpen.
In de 13e eeuw is hier op een ‘zandopduiking’ (zandduin uit de laatste ijstijd) een versterkte toren opgericht op de grens tussen Het Sticht en Holland. Deze is later uitgebreid tot een 3-zalen torenkasteel. Een zaaltoren heet zo in de kastelenbouw als het gaat om een toren die meerdere vertrekken per verdieping telt. In 1536 wordt het kasteel een ridderhofstad.
Wanneer in 1612 Godardus van Reede eigenaar wordt van het kasteel, maakt hij van het 3-zalen torenkasteel van het geheel.
In 1708 wordt Godard van Tuyll van Serooskerke eigenaar en hij maakt opnieuw plannen voor een tuin.
Om het kasteel lopend zien we verschillende kleuren baksteen bij de zijgevel, die steeds weer een verbouwing verraden. Er zijn ook verschillen tussen ramen met of zonder boogveld of timpaan (de ruimte tussen de bovendorpel en een gemetselde boog erboven). De zijgevel aan de zuidzijde blijkt drie verdiepingen te tellen en de noordelijke slechts twee. Daar is het dak dan ook veel lager.
Bij de achtergevel zien we een gemetselde aanlegsteiger met een toegangsdeur tot het souterrain. Dit was ooit een formele ingang. Mensen kwamen per boot aan vanaf de Vecht. Wie per koets kwam gebruikte de zijingang via de poort van het huidige Juliana en Bernhardplein te Nederhorst den Berg. De zichtlaan naar voren was en is vooral een pronklaan.
Vanaf eind 18e eeuw tot begin 20e eeuw gaat het kasteel Nederhorst vele malen over naar nieuwe eigenaars met uitzondering van een periode van 75 jaar waarin Constantia Jacoba Agnes Warin, vrouwe van Nederhorst den Berg, het kasteel bewoonde. De naam van een basisschool in Nederhorst den Berg is aan haar opgedragen. Vanaf 1902 blijkt dat opeenvolgende eigenaars de kosten van een modernisatie en restauratie van Nederhorst niet kunnen dragen. Het kasteel wordt na 1969 lange tijd verhuurd aan Toonder Studio’s. Vandaar de bijnaam voor het kasteel: ‘Bommelstein’ op den Berg. De zware schade van een brand in 1971 naast de nog altijd noodzakelijke bouwkundige ingrepen maakten dat eigenaar Jonker besloot Nederhorst onder te brengen in een stichting.
Stadsherstel kocht Nederhorst in 2022 en ontwierp een bouwplan voor 14 appartementen in het kasteel. De ruimten op de begane grond zullen zoveel mogelijk in oude stijl blijven en krijgen een semipubliek doel (bibliotheek, muziekkamer). Buiten wil Stadsherstel de zichtlaan en de toegang aan de achterzijde herstellen en een moderne brug aanbrengen. De tuin rond het kasteel zal weer een moestuin en schapenweide krijgen. Van de nieuwe appartementen (14 stuks) moet 30% sociale verhuur zijn. Om diverse huurvormen haalbaar te maken zullen in een bestaand bijgebouw sociale huurwoningen komen.
(Auteur: Carol Barenbrug)
Situatie 1713
Tuinen zijn in barokstijl aangelegd langs een zichtlaan, die diagonaal over de tekening de voor- en achter toegang tot het kasteel aangaf. Het koetshuis staat al op de tekening evenals een identiek gebouw ertegenover dat er mogelijk nooit is gekomen. Achterin de tuin is weer de schapen-, koeienweide aangelegd.
Veel later is de tuin opnieuw ingericht naar Engelse landschapsstijl. Wat we nu van de meest oorspronkelijke indeling nog terugzien is slechts de hoofd zichtlaan vanaf het toegangshek naar de ingang van het kasteel. De zichtlaan achter is verdwenen.
---------------------------------------------------------------------
Open Monumentendagen 10 en 11 september 2022
We kunnen terugkijken op een prachtig weekeinde met rond 6000 bezoekers in meer dan 50 monumenten in Stichtse Vecht!
In Vreeland kon een bezoek worden gebracht aan de Korenmolen De Ruiter en de Sint-Nicolaas Kerk, waarbij ook de toren van de kerk beklommen kon worden. Op de Buitenplaats Vreedenhorst vonden meerdere rondleidingen plaats door het huis en de tuin.
Met de tjalk Exempel kon gevaren worden naar de IJs- en Kaasboerderij De Willigen, waar een uitleg over het bedrijf werd gegeven.
De kraam van medeorganisator Historische Kring Loenen stond dit jaar op het Kerkplein bij de recent gerestaureerde Grote Kerk in Loenen. In Loenen kon ook de Gereformeerde Kerk weer worden bezocht, evenals Korenmolen De Hoop. Nieuw was de opening van Landgoed Vrederijk, waar een bezoek aan de moestuin mogelijk was, er waren ook een paar rondleidingen over het gehele park. Zoals ook in voorgaande jaren deed de Loenderveense Molen mee en kon men met de boswachter varen op de Loenderveense plassen. In Nieuwersluis was het fort open en in Nigtevecht deed de Protestantse Kerk weer mee na een aantal jaren van afwezigheid. Al met al een heel geslaagd Open Monumentenweekeinde.
Uitreiking Bronzen Troffel
De Bronzen Troffel is dit jaar gewonnen door Historisch Kerkhof Oud-Zuilen met de uitbreiding van het historisch kerkhof met een natuurbegraafplaats. Op Fort Maarsseveen is op 10 september jl. tijdens Open Monumentendag de winnaar van de Bronzen Troffel bekend gemaakt en uitgereikt door wethouder Arjan Wisseborn. Het thema van Open Monumentendag 2022 was “Duurzaamheid duurt het langst”. De Bronzen Troffel is de jaarlijkse erfgoedprijs van de gemeente Stichtse Vecht. Deze prijs is bestemd voor de eigenaar/initiatiefnemer/aannemer van het mooist of best gerestaureerde monument in de gemeente. De prijs wordt toegekend door een vakjury bestaande uit: Roos van Enter (architect), Kees Beelaerts van Blokland (hovenier en landschapsarchitect), Ben van Bommel (bouwkundige) en Ruud Molenkamp (makelaar).
----------------------------------------------------------------------
11 juni 2022 - Fiets excursie Loenderveense plas
Op 11 juni nam een klein gezelschap deel aan de fietsexcursie o.l.v. de Heer (Sander) Griffioen naar Loenderveense Plas. Ook ditmaal begon de excursie met een ontmoeting bij de fam. Griffioen, die naast gezelligheid, ook leerzame informatie en leuke anekdotes bevatte. Het eerste doel was de vogelkijkhut aan de Alambrechtskade waar Wendela Sandberg vertelde over de proeven die Waternet op dit moment uitvoert. Er was optimisme te bespeuren want de waterkwaliteit is weer verder vooruitgegaan en ook was er minder pessimisme over de opmars van de niet inheemse Amerikaanse rivierkreeft. Op de terugweg richting Loenen werd er nog gestopt bij meerdere plaatsen waar Sander Griffioen nog meer bijzonderheden vertelde over de geschiedenis en het landschap waar de fietstocht langskwam.
foto: Sander Griffioen
Na alles wat de deelnemers die middag hoorden en zagen, was en is het onvoorstelbaar dat nog geen eeuw geleden er plannen bestonden over het dumpen van Amsterdams huisvuil in de plas en dat dat plan het bijna haalde. Het meemaken van deze fietstocht heeft het gezelschap geleerd om, als zij alleen op pad gaan om met andere ogen te kijken naar de dingen om je heen en dat de impressies, ook nooit meer hetzelfde zullen zijn. Kortom het was een gezellige en leerzame middag. Aan het eind werd Sander bedankt voor zijn leuke en enthousiaste inzet.
Een ieder heeft genoten en de conclusie was dat deze fietstocht zeker voor herhaling vatbaar is!
----------------------------------------------------------------------
19 mei 2022 - lezing James Kennedy
Kennedy verstaat de kunst het publiek erbij te betrekken.
Op 19 mei verzorgde de Amerikaans-Nederlandse historicus James Kennedy een goed bezochte lezing over de betekenis van verenigingsleven voor wat hij een ‘high trust society’ noemde. Hiermee bedoelde hij een samenleving waarin zoveel onderling vertrouwen heerst dat mensen samenwerking zoeken en er bijvoorbeeld toe komen verenigingen van allerlei soort te stichten. Wat een weinig opwindend onderwerp leek, ging leven doordat de spreker stap voor stap zijn gehoor bij de ontwikkeling van het verenigingsleven wist te betrekken. Hij begon bij het incestverbod uit de zesde eeuw, waarmee als norm was gesteld om een partner buiten eigen familiekring te zoeken. In de Middeleeuwen vormden verenigingen van burgers een buffer tussen adel en kerk – denk aan de gilden. De grootste bloei kwam na het midden van de negentiende eeuw. Nieuw in die eeuw zijn de verenigingen die een maatschappelijk doel willen dienen en langs levensbeschouwelijke lijnen georganiseerd worden.
Statistisch bereikte het georganiseerde verenigingsleven zijn hoogtepunt in 1995. Daarna zien we bij de vakbonden, de traditionele politieke partijen, en ook de gevestigde kerken dat ledenverlies de aanwas gaat overtreffen. Niet dat de maatschappelijke betrokkenheid is afgenomen, maar wél de bereidheid om bindingen voor langere termijn aan te gaan.
Uit handen van Gerrie Hooft van Huysduynen ontving James Kennedy het bekende Thuis heb ik nog een ansichtkaart -- waarna de foto samen met auteur Juliette Jonker niet kon uitblijven. De bijna vijftig aanwezigen gingen voldaan naar huis, maar nog wel met de vraag wat die trendbreuk van rond 1995 voor onze HKL (opgericht in 1994!) zal betekenen.
foto: Janneke Kolijn
----------------------------------------------------------------------
15 mei 2022 - lezing "FLORA BATAVA"
Hotel Flora Batava ligt op Buitenplaats de Vijverhof. In 1670 kocht Agnes Block een hoeve op 14,5 hectare grond en stichtte de buitenplaats de Vijverhof. Agnes liet bij de buitenplaats een oranjerie, boomgaarden, sier- en moestuinen, lanen en verschillende vijvers aanleggen.
De buitenplaats was in verval geraakt na een lange periode als onderzoeksinstituut voor de Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen dienst te hebben gedaan. In 2019 is er gestart met de restauratie van de buitenplaats en de wijziging van de buitenplaats in een hotelfunctie.
Met steun van de Stichting Erfgoed Parels is het rijksmonument in ere hersteld. Het hele pand is van schoorsteen tot kelder onder handen genomen. Ornamenten zijn hersteld, daken zijn gerestaureerd, verflagen zijn verwijderd en weer opnieuw aangebracht, alle elektra en installaties zijn verwijderd en vervangen en een nieuwe serre is toegevoegd.
Foto: Micha Gerretsen
Foto: Peter Thiemann
De lezing over de restauratie van de Vijverhof en de verbouwing tot hotel Flora Batava vond plaats op een stralende zondagmiddag in mei. Inge van de Ven, eigenaar van Hotel Flora Batava, vertelde met veel enthousiasme over de geschiedenis van de Vijverhof, nu hotel Flora Batava. Alle facetten kwamen langs en er werd dan ook met interesse geluisterd naar hetgeen verteld werd. De lezing werd ondersteund door een prachtige PowerPoint presenstatie waarin vele oude portretten, beelden van bloemen etc. getoond werden.
Na afloop was er gelegenheid om samen met Inge van de Ven enkele kamers te bekijken en door de tuin te wandelen. De lezing werd bezocht door 51 bezoekers, terwijl er plaats was voor 40 bezoekers. Gelukkig konden er op het laatste moment nog wat stoelen bijgezet worden.
----------------------------------------------------------------------
Terugblik Algemene Ledenvergadering 14 april 2022:
De jaarlijkse ledenvergadering op 14 april jl. met verslaglegging over het verenigingsjaar 2021 werd bijgewoond door zo’n 35 leden. Naast reguliere zaken als goedkeuring van de ALV notulen van 2021 en goedkeuring van het financieel jaarverslag 2021 werd er kort stil gestaan bij de uitdaging in continuïteit binnen het bestuur. Met name de zoektocht naar een nieuwe voorzitter.
Deze zoektocht is erop gericht iemand te vinden die interesse heeft in en verbinding kan maken naar nieuwe media. Dit hoeft geen historicus te zijn, maar wel een inwoner van de voormalige gemeente Loenen. De functie vraagt niet veel tijd, maar het is van belang dat de vereniging van een gezicht wordt voorzien.
Oproep aan de leden is om mee te denken over een geschikte kandidaat.
In zijn toelichting op de financiën gaf penningmeester Bert IJpeij aan dat er een licht dalende lijn is in het aantal leden, met name veroorzaakt door de verminderde activiteiten vanwege de Corona perikelen. Het oordeel van de kascommissie was dat de penningmeester de financiën goed op orde heeft.
Tijdens de ALV nam het bestuur afscheid van Peter Thiemann als bestuurslid PR. Bert IJpeij bedankte hem voor zijn inzet in de afgelopen bestuursperiode, waarbij het accent lag op het samenstellen
van de Nieuwsbrief.
Namens de werkgroep historisch beeldmateriaal gaf Matthijs Geuze een mooie presentatie over de huidige status van de beeldbank. Er waren reeds 100 foto’s online gezet en zo’n 1000 foto’s gedigitaliseerd.
Afgelopen periode was het bestuur naarstig op zoek naar een nieuw bestuurslid om Peter Thiemann te vervangen, en die de PR over gaat nemen en deze heeft zich aangemeld; Hans de Boom wordt vanaf 1 juli bestuurslid P.R. Deze benoeming wordt de volgende algemene ledenvergadering bekrachtigd.
De werkgroep Beeldmateriaal is blij met vijf nieuwe vrijwilligers, die foto’s voor de beeldbank gaan beschrijven. Op 23 mei jongstleden volgden zij een eerste kennismakingsworkshop in ’t Web in
Loenen. Binnenkort volgt een tweede workshop en gaan zij aan de slag met een grote collectie foto’s. Houdt u de beeldbank (op onze eigen website www.hkloenen.nl) vooral in de gaten!
In het voorjaar hebben diverse excursies en lezingen plaatsgevonden plaats gevonden. Na afloop van de prettig verlopen vergadering volgde een lezing van Ruth van der Puijl over Kasteel de Nederhorst.
14 april 2022 - Lezing over Kasteel Nederhorst
Na afloop van de ALV op 14 april jl. sprak Ruth van der Puijl van Stadsherstel Amsterdam over de restauratie van Kasteel Nederhorst, dat onlangs in het bezit van Stadsherstel is gekomen. Ruth is projectleider van de verbouwing. Zij gaf een historisch overzicht van het kasteel, dat dateert uit het einde van de 13de eeuw, in het rampjaar is verwoest en herbouwd en in 1971 geheel is afgebrand. Het huidige gebouw is dus een resultante van een roerig verleden met een gevarieerde lijst van eigenaren.
Collega Roos van Enter lichtte vervolgens de historie en de werkwijze van Stadsherstel Amsterdam toe. Stadsherstel is opgericht in 1957, een periode dat er veel panden in de Amsterdamse binnenstad gesloopt dreigden te worden. Sindsdien zijn er 750 huizen gekocht en gerestaureerd, inmiddels ook bijzondere gebouwen buiten de stad, zoals de Van Houtenkerk in Weesp, meerdere forten en nu dus ook kasteel Nederhorst. Bijzonder is dat Stadsherstel een NV is zonder winstoogmerk. De huuropbrengsten moeten dusdanig zijn dat de investeringen in 50 jaar zijn terugverdiend. Dat maakt dat de huurprijzen veelal onder een sterk commerciële niveau kunnen blijven.
Tot slot kregen de aanwezigen de plannen van de restauratie van het kasteel te horen. Het gebouw heeft een rechthoekige plattegrond met op elke hoek een ronde toren. Zo is elke verdieping mooi in vieren te delen, zodat er twaalf appartementen ontstaan, elk met een eigen torenkamer. Er worden in het park bedrijfsgebouwen uit later datum gesloopt om het historische koetshuis weer de volle aandacht te geven. Hierin worden ook woningen gerealiseerd en er komt kleinschalige nieuwbouw. Het park wordt openbaar toegankelijk, zodat iedereen kan genieten van dit bijzondere gebouw en het mooie park.
Tijdens de excursie naar kasteel Nederhorst in het najaar worden de plannen ter plekke nader toegelicht.
----------------------------------------------------------------------